Σε παιδιά ηλικίας έως 3 ετών, οι αντιδράσεις στο διαζύγιο μπορούν να εκδηλωθούν με διάφορους τρόπους. Ενώ μπορεί να μην κατανοούν την περίπλοκη κατάσταση ενός διαζυγίου, είναι σε θέση να αισθανθούν αλλαγές στο περιβάλλον και τις σχέσεις τους. Πιθανές αντιδράσεις περιλαμβάνουν:
- Φόβος εγκατάλειψης: Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας μπορεί να βιώσουν φόβο εγκατάλειψης από έναν ή και τους δύο γονείς. Η διακοπή της ρουτίνας τους μπορεί να προκαλέσει άγχος και αγωνία.
- Καθυστερήσεις στην ανάπτυξη ή παλινδρόμηση: Το άγχος που σχετίζεται με το διαζύγιο μπορεί να συμβάλει σε καθυστερήσεις στα αναπτυξιακά ορόσημα ή ακόμα και σε παλινδρόμηση σε προηγούμενα στάδια ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί σε τομείς όπως η ομιλία, οι κινητικές δεξιότητες ή η εκπαίδευση τουαλέτας.
- Έντονες συναισθηματικές εξάρσεις: Συναισθηματικές εκφράσεις όπως αυξημένος θυμός, κλάμα, ξεσπάσματα ή γκρίνια μπορεί να είναι κοινές αντιδράσεις. Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να σημαίνουν τη δυσκολία του παιδιού να επεξεργαστεί τις αλλαγές και να εκφράσει τα συναισθήματά του λεκτικά.
- Σωματικές ενοχλήσεις: Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας μπορεί να παρουσιάσουν σωματικές ενοχλήσεις, όπως στομαχόπονους ή πονοκεφάλους. Αυτά τα παράπονα μπορεί να είναι ένας τρόπος για να επικοινωνήσουν τη συναισθηματική τους δυσφορία, καθώς μπορεί να μην έχουν αναπτύξει τις γλωσσικές δεξιότητες για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
- Προσχολικές προκλήσεις: Στο νηπιαγωγείο, γύρω στις ηλικίες 3-5, μπορεί να προκύψουν προκλήσεις στην ανάπτυξη κοινωνικών και γλωσσικών δεξιοτήτων. Το παιδί μπορεί να δυσκολευτεί να δημιουργήσει δεσμούς με συνομηλίκους ή ενήλικες, πιθανώς λόγω της αναστάτωσης στην οικογενειακή του δομή.
- Απόσυρση: Μερικά παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν συμπεριφορές απόσυρσης, να γίνουν πιο επιφυλακτικά ή απόμακρα. Αυτή η απόσυρση μπορεί να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης της συναισθηματικής αναταραχής που βιώνουν.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και οι αντιδράσεις μπορεί να διαφέρουν. Ο φόβος της εγκατάλειψης, ακόμη και αν δεν είναι πλήρως αρθρωμένος, μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική ευημερία ενός παιδιού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η παροχή συνεπούς και στοργικής φροντίδας, η διατήρηση της ρουτίνας και η παροχή εξηγήσεων κατάλληλων για την ηλικία μπορούν να βοηθήσουν στην άμβλυνση των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων του διαζυγίου στα μικρά παιδιά. Η επαγγελματική καθοδήγηση μπορεί να είναι πολύτιμη για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας κατά τη διάρκεια της δύσκολης διαδικασίας του διαζυγίου.
